انواع حمل و نقل چیست؟
با وجود این که راه های مختلف ریلی، هوایی و دریایی برای انتقال بار و مسافر در ایران و جهان وجود دارد، همچنان حمل و نقل جاده ای پر مصرف ترین راه برای انتقال محسوب می شود. اصلی ترین علت این موضوع را می توان ارزان بودن این مسیر – به عنوان یکی از مزایای حمل و نقل جاده ای – دانست.
به طور کلی این روش حمل و نقل از مهمترین و اصلی ترین روش ها در ایران و جهان محسوب می شود که قدمت بسیار طولانی دارد. اگر بخواهیم از نظر تاریخی به این مسئله نگاه کنیم، باید بگوییم که اولین حمل و نقل جاده ای توسط اجداد انسان به واسطه چارپایان صورت گرفت و از آن روز به بعد رفته رفته این روش توسعه یافت و امروز شاهد این هستیم که بخش بزرگی از نیازهای انسانی وابسته به همین روش حمل و نقلی است.
در ادامه سعی می کنیم بیشتر از این نوع حمل ونقل صحبت کنیم و با انواع معایب و مزایای حمل و نقل جاده ای آشنا شویم.
انواع حمل و نقل جاده ای
به طور کلی حمل و نقل جاده ای به دو دسته بزرگ حمل و نقل مسافر و حمل و نقل بار تقسیم می شود. در گذشته نه چندان دور انسان ها کمتر سعی می کردند از شهر و دیار خودشان سفر کنند و این مسئله محدود به عده ای خاص بود.
اما امروز سفر جزئی از زندگی روزمره انسان ها شده است. از طرف دیگر با گسترش شهرها و ارتباطات بین آن ها عملا برای بسیاری از ما حمل و نقل جاده ای حکم مرگ و زندگی پیدا کرده است
به طور مثال کافی است به ارتباطات بین شهر کرج و تهران نگاه کنید. روزانه چند میلیون انسان بین این دو شهر در حال جابجایی هستند. بنابراین کاملا مشخص است که این نوع حمل و نقل چه بار بزرگی از ترافیک حمل مسافر را در اختیار دارد.
اما یکی دیگر از انواع حمل و نقل جاده ای مربوط به حمل و نقل بار و بارنامه هوشمند است. مسئله ای که به طور مستقیم بسیاری از ما با آن درگیر نیستیم، اما تاثیر زیادی در زندگی ما دارد. تنها کافی است یکی از انواع کالا های اساسی مانند تخم مرغ با چند روز تاخیر به دست بازار محلی برسد. همین یک مورد کافی است تا بازار و جو عمومی جامعه به هم بریزد.
بخش بزرگی از انتقال بار و کالاها توسط حمل و نقل زمینی یا جاده ای انجام می گیرد. این موضوع ارتباط مستقیم به یکی از انواع مزایای حمل و نقل جاده ای دارد. به عبارت ساده تر این نوع حمل و نقل بر خلاف سایر انواع حمل و نقل های دریایی، ریلی یا هوایی نیازی به هیچ زیرساخت خاصی ندارد و به هر شهر و روستا با کمترین امکانات نیز می تواند خدمات ارائه بدهد. از این رو حمل و نقل جاده ای به نوعی شریان اصلی اقتصادی را در اختیار دارد. زیرا می تواند بیشترین حجم کالا و بار را در کشور جا به جا کند.
تفاوت انواع حمل و نقل جاده ای چیست؟
همانطور که گفتیم به طور کلی دو نوع حمل و نقل جاده ای داریم: حمل و نقل مسافر – حمل و نقل بار و کالا. با وجود این که حمل مسافر و حمل کالا را هر دو جزئی از انواع حمل و نقل جاده ای می دانیم، اما تفاوت های بسیاری بین آن ها وجود دارد.
اولین تفاوت اصلی که می توان بین این دو نوع حمل و نقل جاده ای بیان کرد، نوع وسیله حمل و نقلی است. در حمل و نقل مسافر آن چیزی که اهمیت دارد امنیت و آرامش مسافران است. بنابراین سعی می شود از ماشین های با کیفیت و راحت در این نوع حمل و نقل استفاده شود. انواع اتوبوس ها، مینی بوس ها و ماشین های سواری مختلف بر اساس همین نیاز طراحی و تولید شده اند.
اگر به اتوبوس های تازه طراحی شده نگاه کنید متوجه می شوید که القای آرامش به مسافر از مهم ترین فاکتورهای طراحی آن بوده است. استفاده از انواع مانیتورهای انفرادی، صندلی های راحتی و … نشان از این موضوع دارد.
اما در حمل و نقل جاده ای از نوع بار و محصولاتی امنیت بار و تناژ حمل آن مهم است. از این رو معمولا ماشین های مربوط به این نوع از حمل و نقل به نوعی طراحی می شود که بتواند در عین حفظ امنیت بار بیشترین تناژ ممکن را حمل کند. زیرا در اقتصاد این مسئله مهم است که شما بتوانید با کمترین هزینه بیشترین بهره را دریافت کنید.
از این رو وقتی به ماشین ها و انواع کامیون حمل بار نگاه می کنید متوجه می شوید که طراحی بدنه آن ها به نوعی است که بتوانند در غالب شرایط جوی به حرکت خود ادامه بدهند و در تصادفات و … کمترین صدمه را داشته باشند. اما از نظر حجم نیز بزرگ تر از هر نوع ماشین جاده ای دیگر طراحی شده اند.
تفاوت اصلی دیگر در راهبر یا راننده است. هر کدام از انواع حمل و نقل جاده ای گواهینامه ها و اعتبارنامه های مختلفی نیاز دارند. از این رو یک راننده مسافرکش بدون داشتن این گواهی نامه ها نمی تواند پشت فرمان تریلی بنشیند و همین مسئله به صورت عکس نیز صادق است.
همچنین از نظر قوانین راهنمایی و رانندگی و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای نیز تفاوت هایی میان انواع حمل و نقل جاده ای وجود دارد، یک تریلی زمانی حق تردد در جاده ها را دارد که علاوه بر معاینه فنی و … دارای بارنامه معتبر باشد. بدون در اختیار داشتن این بارنامه عملا تریلی امکان خروج از شهر مبدا همراه با بار را ندارد.
معایب و مزایای حمل و نقل جاده ای
همانطور که تا به اینجا صحبت کردیم، حمل و نقل جاده ای پر مصرف ترین و شلوغ ترین راه انتقال و ارتباط انسانی محسوب می شود. اما این مسئله چندان بی علت نیست و به مزایای مختلف این مسیر بستگی دارد.
مزایای حمل و نقل جاده ای چیست ؟
- حمل و نقل جاده ای ساده ترین راه محسوب می شود. استفاده از انواع راه های دریایی، هوایی یا ریلی پروتکل های خاص خودش را دارد که کار را برای فرستنده و دریافت کننده سخت می کند.
- حمل و نقل جاده ای زیرساخت خاصی نمی خواهد. وجود یک جاده بین مبدا و مقصد کافی است تا این نوع حمل و نقل صورت بگیرد. اما راه های مختلف دیگر نیاز به انواع زیرساخت ها مانند فرودگاه، بندرگاه یا ایستگاه های قطار دارند.
- هیچ کدام از راه های حمل و نقلی دم در خانه شما ساخته نشده است! به عبارت ساده تر با استفاده از حمل و نقل جاده ای شما می توانید بار یا کالا را دقیقا در مبدا بارگیری و دقیقا در نقطه ای که می خواهید تخلیه کنید. اما در دیگر مسیر ها شما تنها می توانید در فرودگاه، بندرگاه یا ایستگاه قطار مقصد این بار را تحویل بگیرید و مسئولیت حمل آن تا محل دقیق مقصد با خودتان خواهد بود. احتمالا در این جا اندکی به حمل و نقل جاده ای احتیاج پیدا می کنید.
- از مهمترین مزایای حمل و نقل جاده ای ارزان بودن آن است. در این مسیر عملا هیچ نیاز غیر عادی وجود ندارد و همین موضوع سبب شده است که نسبت به انواع راه های دیگر حمل و نقل ارزان تر باشد.
- حمل و نقل جاده ای گستره خدمات بالایی دارد. از انتقال های کوتاه و درون شهری تا انتقال های بین المللی را می توان به واسطه این نوع حمل و نقل انجام داد.
اما حمل و نقل جاده ای درست مثل هر مفهوم دیگری در این دنیا در کنار خوبی ها، بدی هایی هم دارد.
معایب حمل و نقل جاده ای چیست ؟
- حمل و نقل جاده به نسبت حمل و نقل هوایی کند تر محسوب می شود.
- خطرات جاده ای مسئله ای است که نمی توان به سادگی از کنار آن گذشت، این خطرات بعضا باعث انواع خسارات جانی و مالی می شود. در حالی که انواع راه های دریایی، هوایی یا زمینی کمتر درگیر این نوع خطرات هستند.
- حمل و نقل جاده ای با وجود این که در مسیر گسترش تناژ قابل حمل قدم بر می دارد، اما همچنان محدودیت هایی دارد. در حالی که در دیگر روش های حمل و نقل شما در یک بار می توانید عمده بار خودتان را ارسال کنید.
- از نظر محیط زیست حمل و نقل جاده ای به سبب گستره بالایی که دارد چندان مناسب نیست. اما این مسئله برای سایر راه های حمل و نقل نیز چندان حل شده نیست. به عبارت ساده تر به سبب این که حمل و نقل جاده ای درصد استفاده بالاتری دارد، مسلما با درصد بیشتری آلایندگی تولید می کند. اگر استفاده از صنایع ریلی یا دریایی و … به اندازه حمل و نقل جاده ای بود، احتمالا امروز درصد آلایندگی تولید شده توسط آن ها چند برابر می بود.
به طور کلی اگر بخواهیم معایب و مزایای حمل و نقل جاده ای را در کنار یکدیگر قرار دهیم، متوجه می شویم که عملا حمل و نقل جاده ای کارایی بالایی دارد و می توان بر اساس این کارایی ها از نقاط ضعف آن تا حدود زیادی چشم پوشی کرد.
